Μάθημα : Π 03 Υ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
Α’ εξάμηνο (χειμερινό)
 

Διδάσκουσα : Γαβριηλίδου Ζωή

Περιεχόμενο

Θεωρία : Επειτα από μια σύντομη παρουσίαση των διαδοχικών φάσεων της ελληνικής (Πρωτοελληνικής, Αρχαίας Ελληνικής, Ελληνιστικής Κοινής, Μεσαιωνικής, Νέας Ελληνικής), περιγράφονται εκτενέστερα τα βασικά χαρακτηριστικά και η δομή της Νέας Ελληνικής (διάκριση σε ομιλία, γλώσσα, λόγο, επίπεδα ανάλυσης όπως η φωνητική/φωνολογία, μορφολογία, σύνταξη, σημασιολογία, πραγματολογία), οι αρχές που διέπουν κάθε ένα από τα επίπεδα αυτά καθώς και οι σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ των διαφορετικών επιπέδων.

Ασκήσεις : Το μάθημα συνοδεύεται από ένα τρίωρο σεμινάριο γλωσσικών και γλωσσολογικών ασκήσεων.

Στόχος

Στόχος του σεμιναρίου είναι η διαχρονική και συγχρονική μελέτη της Ελληνικής Γλώσσας, καθώς και η αξιοποίηση από πλευράς των φοιτητών/φοιτητριών των θεωρητικών αρχών της Γλωσσολογίας κατά τη γλωσσική πράξη.

Εξετάσεις

Οι εξετάσεις στο μάθημα « Ιστορία και Δομή της Νέας Ελληνικής Γλώσσας » είναι προφορικές. Υπάρχει επίσης γραπτή πρόοδος στην ύλη της Ιστορίας.

Εργασία

Η εκπόνηση εργασίας στο μάθημα είναι υποχρεωτική. Οι φοιτητές αναλαμβάνουν μια ομαδική (βιβλιογραφική ενασχόληση με κάποιο θέμα) και μία ατομική (αποδελτίωση εφημερίδων, συλλογή σώματος δεδομένων, λεξικογραφική αποδελτίωση) εργασία. Η μη παράδοση εργασίας σημαίνει τον αποκλεισμό του φοιτητή / φοιτήτριας από τις τελικές εξετάσεις.

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

 Στα πλαίσια του μαθήματος Ιστορία και Δομή της Ελληνικής που θα διδαχτεί κατά το εαρινό εξάμηνο 2003 είναι υποχρεωτική η εκπόνηση εργασίας, ο βαθμός της οποίας θα αποτελεί το 30% του τελικού βαθμού στο μάθημα.

Το θέμα της εργασίας είναι «Η γλώσσα της πληροφορικής». Οι φοιτητές/φοιτήτριες καλούνται να αποδελτιώσουν περιοδικά πληροφορικής όπως Ram, PC Magazine κ.α και να αναζητήσουν:

1.     Λέξεις που αρχίζουν από e- (π.χ e-κάβα, e-mail, κτλ)

2.     Εκφράσεις του τύπου ηλεκτρονικός+Ουσιαστικό (π.χ. ηλεκτρονική επικοινωνία)

3.     Εκφράσεις του τύπου ψηφιακός+Ουσιαστικό ή αναλογικός+ουσιαστικό (π.χ. ψηφιακή κάμερα, αναλογικό σήμα)

4.     Εκφράσεις του τύπου ιντερνετικός+Ουσιαστικό (π.χ. ιντερνετική πύλη)

5.     Λέξεις που αρχίζουν από κυβερνο- (π.χ. κυβερνοχώρος)

6.     Λέξεις που αρχίσουν από τηλε- (π.χ. τηλεδιάκσεψη)

7.     Λεξικά δάνεια από την αγγλική (π.χ. digital video, DVD, Web directories)

8.     Νέες μεταφορικές σημασίες λέξεων που υπάρχουν ήδη στο λεξιλόγιο της ελληνικής π.χ. διαβάζω τη δισκέτα, το πρόγραμμα τρέχει, το πρόγραμμα κολλάει, σερφάρω στο διαδίκτυο, Θύρα PCMCIA, κτλ)

9.     Νελογισμούς όπως επιφάνεια εργασίας, σκληρός δίσκος, λογισμικό, πλατφόρμα λογισμικού, παιχνιδομηχανή)

10. Λοιπές περίεργες εκφράσεις

Ο κάθε φοιτητής/φοιτήτρια πρέπει να συγκεντρώσει τουλάχιστον 200 λήμματα (δηλ. εκφράσεις, λέξεις, κτλ) και όχι λιγότερο από 10 σε καθεμιά από τις παραπάνω 10 κατηγορίες.

Στη διδάσκουσα πρέπει να παραδοθεί:

Α) δισκέτα με το υλικό χτυπημένο στον υπολογιστή. Η δισκέτα θα πρέπει να περιέχει δέκα αρχεία με τις εξής ονομασίες: e-.doc, ηλεκτρονικός.doc, ψηφιακός.doc, ιντερνετικός.doc, κυβερνο-.doc, τηλε-, δάνεια.doc, μεταφορά.doc, νεολογισμοί.doc, λοιπά.doc. Σε καθένα από τα αρχεία αυτά θα αποθηκεύονται οι λέξεις της αντίστοιχης κατηγορίας. Στη δισκέτα πρέπει να αναγράφεται το όνομα και ο ΑΕΜ του κάθε φοιτητή/φοιτήτριας.

Να χρησιμοποιηθεί Microsof Word , γραμματοσειρά Times New Roman 12 pts, και η δακτυλογράφηση να έχει την παρακάτω μορφή:

ψηφιακή φωτογραφική μηχανή: [τ:] Ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές [κ:] Το απαραίτητο αξεσουάρ για τις  καλοκαιρινές διακοπές. Αν μέχρι σήμερα επιμένατε στη χρήση αναλογικής φωτογραφικής μηχανής, είναι καιρός να αναθεωρήσετε και να επιλέξετε την κατάλληλη ψηφιακή μηχανή ανάλογα με τις απαιτήσεις σας [PC Magazine, τεύχος 17, Ιούλιος 2002, σ. 1].

Όπου στην ένδειξη [τ:] βάζουμε τον τίτλο του άρθρου, αν το λήμμα μας βρίσκεται σε τίτλο, στην ένδειξη [κ:] βάζουμε 4-5 σειρές συμφραζόμενα και έπειτα παραθέτουμε την ακριβή πηγή (όνομα περιοδικού, τεύχος, χρονολογία, αριθμό σελίδας).

MM Όποιος επιθυμεί μπορεί να αποστείλει τα 10 αρχεία ηλεκτρονικά (με ιμειλ) ως επισυναπτόμενα αρχεία στην ακόλουθη διεύθυνση: zoe@her.forthnet.gr. H ηλεκτρονική αποστολή πριμοδοτείται με επιπλέον μισή μονάδα. Στο Subject/Θέμα του ιμειλ να μπει το Όνομα του φοιτητή που αποστέλλει τα αρχεία και η ένδειξη εργασία 2003 MM

Β) Τα αποκόμματα από τα περιοδικά όπου βρέθηκαν τα λήμματα, όπου να αναγράφεται – αν δεν αναφαίνεται κάπου – το όνομα του περιοδικού, το τεύχος, η χρονολογία και η σελίδα. Και τα αποκόμματα πρέπει να είναι ταξινομημένα σε 10 ξεχωριστές διαφάνειες, ανάλογα με την κατηγορία στην οποία ανήκει το λήμμα.

 
 Διαφάνειες μαθήματος

Μάθημα : Π 04 Υ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
ΚΑΙ ΤΟΥ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ
εξάμηνο ζ’ (εαρινό)

Διδάσκουσα : Γαβριηλίδου Ζωή

Περιεχόμενο

Στο σεμινάριο αυτό μελετώνται τα προβλήματα που παρουσιάζει η διδακτική : α) της γραμματικής (τύποι ενικού/πληθυντικού, γραμματικών χρόνων), β) του συντακτικού (ορθή δόμηση προτάσεων, σειρά των όρων της πρότασης) και γ) του λεξιλογίου (διάκριση των λέξεων σε απλές και σύνθετες, διάκριση της σημασίας των λέξεων σε κυριολεκτική και μεταφορική, ορθή χρήση των λέξεων από σημασιοσυντακτικής ή πραγματολογικής άποψης) γενικά και σε παιδιά του νηπιαγωγείου ειδικότερα. Παρουσιάζονται συνοπτικά σύγχρονες θεωρίες που προσπαθούν να δώσουν λύση στα προβλήματα αυτά. Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στη διδακτική στρατηγικών εκμάθησης, που βοηθούν τους μαθητές να « μάθουν να μαθαίνουν ».
Μελετάται, επίσης, η πολυμορφία της γλώσσας, όπως εκφράζεται με τα διαφορετικά είδη γλώσσας (γλώσσα της πεζογραφίας, ποίησης, παραμυθιού, δημοσιογραφίας, κτλ.).
Προτείνονται, τέλος, γλωσσικές ασκήσεις και δραστηριότητες που θα μπορούσαν να εμπλουτίσουν τη γλωσσική διδασκαλία στην τάξη.

Στόχος

Στόχος του σεμιναρίου είναι να παρουσιάσει στους φοιτητές/φοιτήτριες τα προβλήματα που τίθενται κατά τη διδασκαλία των διαφορετικών επιπέδων γλωσσικής ανάλυσης και να προτείνει λύσεις και θεωρητικά εργαλεία που θα συντελέσουν σε μια αποτελεσματική γλωσσική διδασκαλία.

Εξετάσεις

Οι εξετάσεις στο μάθημα « Διδακτική της Ελληνικής Γλώσσας και του Λεξιλογίου » είναι προφορικές.

Εργασία

Η εκπόνηση εργασίας στο μάθημα είναι υποχρεωτική. Οι φοιτητές / φοιτήτριες καλούνται να παρουσιάσουν στην πράξη ένα από τα θεωρητικά ζητήματα που έχουν διδαχθεί στο Σεμινάριο.

Διαφάνειες μαθήματος

Μάθημα : Π 13 Ε

ΔΙΟΡΘΩΤΙΚΗ ΦΩΝΗΤΙΚΗ

εξάμηνο Θ’ (εαρινό)

Διδάσκουσα : Γαβριηλίδου Ζωή

Περιεχόμενο :

Το μάθημα αυτό περιλαμβάνει τρεις ξεχωριστές ενότητες :

1. Στην πρώτη, εξετάζουμε εκτενώς το φωνηεντικό και συμφωνικό σύστημα της Νέας Ελληνικής, τη δομή της συλλαβής (επιτρεπτοί συνδυασμοί φθόγγων), τα πάθη των φθόγγων και άλλα φωνολογικά φαινόμενα της γλώσσας μας μέσα από πρακτικές ασκήσεις και πληθώρα παραδειγμάτων.

2.  Στη δεύτερη, και αφού κατακτήσουμε σταδιακά έναν επαρκή αριθμό θεωρητικών γνώσεων, μελετούμε αντικαταστάσεις της γλώσσας των παιδιών (βέντρο αντί για δέντρο, φέλω αντί για θέλω) και προτείνουμε θεωρητικές αρχές αλλά και συγκεκριμένους τρόπους διόρθωσης αυτών των περιπτώσεων.

3. Τέλος, παρουσιάζονται τα βασικότερα μοντέλα φωνητικής διόρθωσης (αρθρωτική διορθωτική φωνητική, προφορικο-τονική μέθοδος, Κλινική φωνολογία) και αναλύονται διεξοδικά τα στάδια και οι αρχές ενός επικοινωνιακού μοντέλου διόρθωσης για παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας.
 

Στόχος :

Ο στόχος του μαθήματος είναι τριπλός :

1) να είναι σε θέση οι μελλοντικές/μελλοντικοί νηπιαγωγοί να διορθώνουν προβλήματα αντικατάστασης φθόγγων σε ελληνόφωνα νήπια,

2) να έχουν όλα εκείνα τα εφόδια που θα τους επιτρέψουν να αντιμετωπίσουν και να διορθώσουν αποτελεσματικά προβλήματα προφοράς τουρκόφωνων, αλβανόφωνων, κτλ. νηπίων, σε περίπτωση που υπηρετήσουν ως εκπαιδευτικοί σε μειωνοτικά νηπιαγωγεία ή σε νηπιαγωγεία παιδιών παλινοστούντων, συνεισφέροντας με τον τρόπο αυτό στην βελτίωση της επικοινωνιακής ικανότητας των παιδιών αυτών,

3) να προβληματιστούν σχετικά με δυσκολίες προφοράς που τίθενται κατά την εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας

Τρόπος Αξιολόγησης :

Οι φοιτήτριες/φοιτητές που επιλέγουν το μάθημα αξιολογούνται βάσει :

1) Προφορικών εξετάσεων στην Ύλη του μαθήματος

2) μιας ατομικής εργασίας (α) μετάφραση από την αγγλική βιβλίου σχετικού με το αντικείμενο, β) καταγραφή του λόγου ενός νηπίου)
 
 
  Διαφάνειες μαθήματος

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ

Στο Π.Τ.Ν του Δ.Π.Θ πραγματοποιήθηκαν ή πραγματοποιούνται υπό την επίβλεψή μου οι ακόλουθες πτυχιακές εργασίες :

· Αθανασούλα, Μ., 2001, Τάξεις αντικειμένων : Τα συναισθήματα στη Ν. Ελληνική, Αλεξανδρούπολη.
· Αλαμανή, Μ., 2001, Κατανόηση παγιωμένων εκφράσεων από παιδιά προσχολικής ηλικίας, Αλεξανδρούπολη.

· Αντωνίου, Ο., 2002, Παιδικό Ηλεκτρονικό Λεξικό, Αλεξανδρούπολη.
· Γκαγκαβούζη, Μ., 2001, Γλωσσική ανάλυση του λόγου νηπίων : περιπτωσιολογική μελέτη, Αλεξανδρούπολη.

· Ελευθεριάδου, Ε., 2002, Χρήση στρατηγικών εκμάθησης μη ελληνόφωνων παιδιών προσχολικής ηλικίας, Αλεξανδρούπολη.
· Καρβελά, Κ., 2000, Φωνητική διόρθωση μη ελληνόφωνων παιδιών προσχολικής ηλικίας, Αλεξανδρούπολη.
· Κογκέζου, Γ., 2000, Η διδασκαλία ξένων γλωσσών σε παιδιά προσχολικής ηλικίας : περιπτώσεις διγλωσσίας, Αλεξανδρούπολη.

· Κοτζιά, Σ., 2002, Κατανόηση συνθέτων από παιδιά προσχολικής ηλικίας, Αλεξανδρούπολη.
· Λούβρη, Ν., 2001, Τάξεις αντικειμένων και διδασκαλία του λεξιλογίου, Αλεξανδρούπολη.
· Μαστοροδήμου, Σ. 2000, Διορθωτική Φωνητική-Ορθοφωνία και εφαρμογές στην προσχολική εκπαίδευση, Αλεξανδρούπολη.

· Μιχτοπούλου, Β., 2002, Διαφορές στο λόγο αγοριών και κοριτσιών, Αλεξανδρούπολη.

· Παπαδάκη, Π., 2002, Σχεδιασμός και Αξιολόγηση προγράμματος Διορθωτικής Φωνητικής σε παιδιά προσχολικής ηλικίας, Αλεξανδρούπολη.
· Σουβλερού, Α., 2001, Γλωσσική ανάλυση του λόγου νηπίων : περιπτωσιολογική μελέτη, Αλεξανδρούπολη.

· Τσαμαδός, Χ., 2002, Τρίγλωσσο λεξικό των παροιμιών, Αλεξανδρούπολη.
· Τσεσμετσόγλου, Ν., 2000, Παροιμίες : Διδακτική προσέγγιση, Αλεξανδρούπολη
· Φωτίου, Φ., 2000, Οι παροιμίες στο δημοσιογραφικό λόγο, Αλεξανδρούπολη.