15

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ

1. Μελέτη Μνημείων Μεθώνης και Θαλάσσιου χώρου Σαπιέντζας Υστερα από πρότασή μου αναλαμβάνω τη διεξαγωγή του προγράμματος «Οικολογικές πρωτοβουλίες νέων» του Υφ. Νέας Γενιάς. Στα πλαίσια εκτέλεσης του οργανώθηκαν εξειδικευμένα μαθήματα Ιστορίας Αρχιτεκτονικής, θέματα προστασίας αποκατάστασης και ανάδειξης μνημείων καθώς και μεθοδολογίας αποτυπώσεων. Πρακτική εφαρμογή των παραπάνω έγινε σε τμήματα του Κάστρου της Μεθώνης Μεσσηνίας στα πλαίσια σύνταξης της οικολογικής -αναπτυξιακής μελέτης της περιοχής. Σκοπός της μελέτης αυτής ήταν η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των κατοίκων για τα σημαντικά και πολυάριθμα μνημεία της περιοχής με βασικό άξονα το Ενετικό Κάστρο (πρβλ. ανακοίνωσή μου στο συνέδριο «Οικολογικές πρωτοβουλίες νέων» του Υφ. Νέας Γενιάς (Πολεμικό Μουσείο Αθήνα 1984) και η δημοσίευση άρθρου με τίτλο: «Μελέτη Μνημείων Μεθώνης και Θαλάσσιου χώρου Σαπιέντζας» στο συνέδριο “Οικολογικές-Αναπτυξιακές Πρωτοβουλίες Νέων”, 1984, σ. 77-81). 2. Οικοανάπτυξη της Ν. Ελαφονήσου. Στα πλαίσια του ίδιου προγράμματος (Οικολογικές πρωτοβουλίες νέων, του Υφυπουργείου Νέας Γενιάς), συμμετέχω ως επιστημονικός συνεργάτης-υπεύθυνος για ιστορικά, αρχιτεκτονικά και αρχαιολογικά θέματα στο πρόγραμμα: «Ξεχασμένη Ελλάδα, Οικοανάπτυξη της Ν. Ελαφονήσου» (Ν. Λακωνίας). Η συμβολή μου στα πλαίσια της μελέτης ήταν η καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης των ήδη εντοπισμένων μνημείων, ο εντοπισμός και η τεκμηρίωση νέων, καθώς και πρόταση αξιοποίησής τους (πρβλ. δημοσίευση Υφ. Νέας Γενιάς, Οικοανάπτυξη της Ν. Ελαφονήσου (Ν. Λακωνίας, 5-15/1984, 24/8-5/6 1984) σ. 49-68. 3. Πρόγραμμα «Αρχιτεκτονική και Τοπογραφική τεκμηρίωση Μνημείων», του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου. Στα πλαίσια των προγραμμάτων του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (ΕΚΤ) έγινε δεκτή και χρηματοδοτήθηκε πρότασή μου με θέμα “Αρχιτεκτονική και Τοπογραφική Τεκμηρίωση Μνημείων” με σκοπό την εξειδίκευση άνεργων πτυχιούχων νέων σε θέματα Ιστορίας, Αρχαιολογίας, Αποτυπώσεων και Συντήρησης Μνημείων. Φορέας του προγράμματος ορίστηκε η Ελληνική Εταιρεία Χαρτογραφίας, ενώ η προσωπική συμμετοχή αφορούσε την επιστημονική οργάνωση και εκτέλεση του προγράμματος. Κατά τη διάρκεια του, πραγματοποιήθηκαν θεωρητικά μαθήματα και πρακτική εξάσκηση. Τα θεωρητικά μαθήματα έγιναν στην Αθήνα σε συνεργασία με το College Year of Athens. Η πρακτική εκπαίδευση πραγματοποιήθηκε στις ανασκαφές των Αβδήρων (χερσαία και υποβρύχια), του Λαυρίου (μεταλλεία) και στην υποβρύχια έρευνα στο ναυάγιο La Therese στο Ηράκλειο Κρήτης. Στο παραπάνω πρόγραμμα συμμετείχαν φοιτητές Αρχιτεκτονικής του ΕΜΠ, της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών (τομέας Αρχαιολογίας) καθώς και σπουδαστές των ΤΕΙ Αθηνών (Τμήμα Τοπογράφων). 4. Πρόγραμμα PETRA (Ε.Ε). Στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού προγράμματος PETRA II ανέλαβα, από πλευράς Υπ. Πολιτισμού την εκτέλεση εκπαιδευτικού προγράμματος με σκοπό την παροχή υψηλής εξειδίκευσης σε νέους άνεργους επιστήμονες σε θέματα Θαλάσσιας Αρχαιολογίας. Το πρόγραμμα διήρκεσε δύο χρόνια και, λόγω του διακρατικού του χαρακτήρα, πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το Ιταλικό Υπουργείο Εργασίας. Κατά τη διάρκεια του προγράμματος πραγματοποιήθηκαν θεωρητικά και πρακτικά μαθήματα με θέμα τις αποτυπώσεις Μνημείων και Αρχαιολογικών χώρων και με ιδιαίτερη έμφαση στις ενάλιες αρχαιότητες. Τα θεωρητικά μαθήματα διεξήχθησαν στην Αθήνα, ενώ τα πρακτικά στην Νάπολη της Ιταλίας. Το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε το 1995 με την υποβολή εκπαιδευτικού υλικού στην έδρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το υλικό αυτό περιελάμβανε: εκπαιδευτικές σημειώσεις, εκπαιδευτικά διαγράμματα σε ηλεκτρονική μορφή (power point), μια εκπαιδευτική βιντεοταινία και έναν οπτικό δίσκο (CD- ROM). 5. Πρόγραμμα «Κάστρων Περίπλους» του Τ.Α.Π.Α.-ΥΠΠΟ. Στα πλαίσια του προγράμματος «Κάστρων Περίπλους» του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων του Υπ. Πολιτισμού, συνεργάστηκα ως ειδικός σύμβουλος σε θέματα οχυρωματικής αρχιτεκτονικής με τους αναδόχους μελετητές των Φρουρίων Μεθώνης (γραφείο αρχ. Κάγιερ) και Ρίου (γραφείο αρχ. Διγενή), παρέχοντας στοιχεία για την ιστορική τεκμηρίωση και ανάδειξή τους καθώς επίσης πραγματοποιώντας εξειδικευμένες αποτυπώσεις. 1. 1999-2003. Ως μέλος Δ.Ε.Π. του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και με βάση απόφαση της Επιτροπής Ερευνών, ανέλαβα στο πλαίσιο εκτέλεσης του έργου «Ανάπτυξη του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών - Βελτιστοποίηση των ερευνητικών και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων» την εργασία με αντικείμενο «Συμμετοχή στην ενέργεια Π του υποπρογράμματος Γ» (Επιστημονικός Υπεύθυνος: Καθηγητής Χρήστος Γ. Αθανασόπουλος). Ειδικότερα, συμμετείχα ως Επιστημονικός Υπεύθυνος στην εργασία με θέμα: «Ανάλυση και καταγραφή των θεωρητικών στοιχείων αλλά και των αποτελεσμάτων των πειραματικών προτάσεων διδασκαλίας του μαθήματος «Μορφολογία –Ρυθμολογία: Αποτυπώσεις και Τεκμηρίωση κτηρίων Ι-ΙV» και «Μορφολογία –Ρυθμολογία: Θεωρία των αρχιτεκτονικών Μορφών και Ρυθμών Ι και ΙΙ», στη διδακτική ομάδα του οποίου συμμετέχω ως συντονιστής και υπεύθυνος διδάσκων επί 5 συνεχή Ακαδημαϊκά Έτη. 2. 1999-2009. Υπεύθυνος του προγράμματος «Τεκμηρίωση και Αποκατάσταση των Ταφικών Μνημείων του Α’ Κοιμητηρίου Αθηνών» (μαζί με Γρ. Πουλημένο† και Η. Νομπιλάκη) του Δήμου Αθηναίων και Τμήματος Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης (ΣΓΚΤΣ-ΤΕΙ). Μέχρι σήμερα έχουν πλήρως τεκμηριωθεί περίπου 50 ταφικά μνημεία. 6. Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης: Δημιουργία Αρχαιολογικού Συστήματος Γεωγραφικών Πληροφοριών με τα Μνημεία της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Το πρόγραμμα εκτελείται σε συνεργασία με τις ΙΗ΄ και ΙΘ΄ Εφορείες Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων (Μουσείο Καβάλας και Μουσείο Κομοτηνής) και αποσκοπεί στη σύνταξη ψηφιακού χάρτη με τις θέσεις των εντοπισμένων μνημείων μαζί με σχετικές δημοσιευμένες πληροφορίες (περιγραφή, χρονολόγηση, σχέδια, φωτογραφίες κλπ). Το υλικό αυτό θα αποτελέσει βασικό στοιχείο στη διεκπεραίωση των πρακτικών ασκήσεων του μαθήματος «Μορφολογία και Ρυθμολογία» του Τμήματος της Αρχιτεκτονικής του Δημοκρίτειου Παν/μίου. Το πρόγραμμα βρίσκεται σε εξέλιξη. 7. Μελέτη αποκατάστασης της ιστορικής φυσιογνωμίας (αρχαίου τείχους, μεσαιωνικό λιμάνι) στην Νάουσα της Πάρου. Η συγκεκριμένη μελέτη γίνεται σε συνεργασία με την Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (Τομέας Μορφολογίας Ρυθμολογίας, καθηγ. Μ. Φίλιππα- Αποστόλου) και του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Πάρου στα πλαίσια του προγράμματος «Αρχιμήδης». Η μελέτη περιλαμβάνει: 1. Γενικό τοπογραφικό υπάρχουσας κατάστασης του παράκτιου (ανατολική ακτή και τμήμα της βόρειας) και υποθαλάσσιου χώρου, 2. Βυθομετρικό χάρτη ευρύτερης περιοχής, 3. Λεπτομερή καταγραφή και αποτύπωση των κατεστραμμένων και βυθισμένων τμημάτων του αρχαίου τείχους, μετά από επιφανειακό καθαρισμό του. 4. Αεροφωτογραφίες με μπαλόνι από μικρό ύψος. 5. Περιγραφή, ανάλυση και αξιολόγηση των ευρημάτων που προκύπτουν από τις δραστηριότητες (1)-(3) και, βάσει αυτών, περιγραφή, προγραμματισμός και ιεράρχηση μελετών και έργων αποκατάστασης των τμημάτων που είναι επιδεκτικά τέτοιας επέμβασης. 6. Μελέτη και πρόταση αποκατάστασης και ανάδειξης των αρχαίων τειχών που βρίσκονται σήμερα βυθισμένα. Η μελέτη σκοπό είχε την αποκατάσταση της ιστορικής φυσιογνωμίας του χώρου δια μέσου της επανατοποθέτησης των τεκμηριωμένων βυθισμένων τμημάτων του αρχαίου τείχους και της αποκατάστασης του συνόλου με σκοπό την απόδοση της ιστορικής διάστασης, το χαρακτήρα του αλλά και τη γραφικότητα του Μεσαιωνικού λιμανιού της Νάουσας. 9. Διευθυντής ανασκαφών στη λίμνη Μαρεώτιδα, θέση Μαρέα – Φιλοξενίτης, της Αλεξάνδρειας Αιγύπτου. Το ερευνητικό αυτό πρόγραμμα διήρκησε τρία χρόνια. Ολοκληρώθηκε η ανασκαφική και η τεκμηρίωση πορείας του παράκτιου περιμετρικού τείχους, διερεύνήθηκαν τα ύφαλα τμημάτα των κριπιδωμάτων του λιμανιού καθώς και των εντυπωσιακών λιμενοβραχιόνων της πόλης. Πραγματοποιήθηκαν αποτυπώσεις με μεγάλη ακρίβεια των εκτεταμένων αυτών περιοχών με συνδυασμό διαφορικού GPS και αεροφωτογραφιών. 1. Διερεύνηση δυνατοτήτων 3Δ σαρωτή (3D-TLS) στην μελέτη τεκμηρίωση ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΜΝΗΜΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ: Αποτελεί πρόγραμμα του Εργαστηρίου Μορφολογίας – Ρυθμολογίας σε εξέλιξη με σκοπό την τεκμηρίωση μνημείου με χρήση Laser Scanner και την δημιουργία πιλοτικού ψηφιακού αρχείου. Η ψηφιακή τεκμηρίωση πραγματοποιείται σε συνεργασία με τους υπεύθυνους φορείς του ΥΠΠΟ. Ενδεικτικά αναφέρονται μερικά από τα μνημεία που έχουν καταγραφεί έως σήμερα και έχει δημιουργηθεί το 3δ ψηφιακό μοντέλο τους.  Βιβλιοθήκη Αδριανού (Α’ ΕΠΚΑ, αρχαιολόγος κ. Κ. Σούρλας),  Ναός του Ηφαίστου (Θησείο), Α’ ΕΠΚΑ, αρχαιολόγος κ. Ν. Σαραγά)  Ρωμαική Αγορά, (Α’ ΕΠΚΑ, αρχαιολόγος κ. Κ. Σούρλας),  Αρχαίο σπήλαιο και ιερή κρήνη Καλλιρόης στην Αγ. Παύλου, (Α’ ΕΠΚΑ, αρχαιολόγος κ. Ό. Βογιατζόγλου),  Βιβλιοθήκη Αδριανού, Βόρειος τοίχος (ΕΚΠΑ, αρχαιολόγος Χρ. Κανελόπουλος),  Ι.Ν. Αγ. Αικατερίνη (11^ου αι.) Πλάκα,  Ανασκαφή στη θέση Άγιος Κωνσταντίνος Δήμητρας Δήμου Δεσκάτης Γρεβενών (αρχαιολόγος Δρ Καραμήτρου –Μεντεσίδη). 11. Διερεύνηση Αποτύπωσης και Πρόταση Αποκατάστασης – Ανάδειξης του Ιστορικού Κέντρου Βελβεντού. Ανάθεση Δήμος Βελβεντού. Ερευνητικό πρόγραμμα μεταξύ του Δήμου Βελβεντού και του Εργαστηρίου Μορφολογίας – Ρυθμολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης. Σκοπός του προγράμματος ήταν η τεκμηρίωση της υπάρχουσας κατάστασης του κεντρικού δρόμου-άξονα της πόλης, η καταγραφή των μορφολογικών στοιχείων του οικισμού και η καταγραφή των αλλοιώσεων που έχει υποστεί μέχρι σήμερα. Τα δεδομένα της αναλυτικής φάσης βοήθησαν στην οργάνωση των προτάσεων, τόσο σε πολεοδομικό όσο και σε αρχιτεκτονικό επίπεδο. Αποτυπώθηκαν 65 περίπου κτήρια σε όψη και κάτοψη και για κάθε ένα από αυτά σχεδιάστηκε η πρόταση αποκατάστασης τους (απομάκρυνση αυθαίρετων επεμβάσεων και πρόταση επαναφοράς και μορφολογικής εναρμόνισης του οικοδομικού συνόλου). Ερευνητικό πρόγραμμα με ΤΕΙ ΙΟΝΙΩΝ Τίτλο, επεξηγηση δημοσιευσηΤεκμηριώθηκαν οικισμοί και οικίες σε 13. «Διερεύνηση δυνατοτήτων χρήσης 3Δ Laser Scanner στην τεκμηρίωση οικοδομικών ιστορικών συνόλων και συμβολή στην ανάδειξη και αξιοποίησή τους από το Δήμο Αλεξανδρούπολης». Ανάθεση Δήμος Αλεξανδρούπολης. Στόχοι του ερευνητικού προγράμματος είναι α) η αποκατάσταση και ανάδειξη των αρχιτεκτονικών μορφών και των ιστορικών υλικών στοιχείων των υφιστάμενων εμπορικών αποθηκών, η αντιμετώπιση των αιτίων φθοράς τους, η δημιουργία λειτουργικού, ζωντανού και βιώσιμου δημόσιου χώρου, προκειμένου να δοθεί η περιοχή για χρήση στο ευρύ κοινό και β) η συμπλήρωση των «κενών» του αρχικά ενιαίου και αδιάσπαστου αρχιτεκτονικού μετώπου [όπως τεκμηριώνεται από τη φωτογραφική τεκμηρίωση και τον αρχικό πολεοδομικό σχεδιασμό] η οποία επιβάλλεται, προκειμένου να αποκατασταθεί η ιστορική πολεοδομική οργάνωση του παλιού λιμανιού και να διατηρηθεί η ιδιαίτερη μορφολογία του. Για την τεκμηρίωση των αποθηκών χρησιμοποιήθηκε 3D Laser Scanner. 14. Using Virtual Reality in Cultural Heritage Education (VirCult), Η χρήση της ιδεατής πραγματικότητας στην εκπαίδευση της πολιτιστικής κληρονομιάς (TEMPUS). Αρμοδιότητα του Εργαστηρίου Μορφολογίας-Ρυθμολογίας η τεκμηρίωση και η μελέτη 11 μνημείων αρχιτεκτονικής διαφόρων περιόδων, στην Αίγυπτο. Η τεκμηρίωση θα γίνει με χρήση Laser Scanner και το ψηφιακό μοντέλο θα χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων πτυχιακού και μεταπτυχιακού επιπέδου. Η οργάνωση της εκπαίδευσης θα επιτρέπει την ιδεατή περιήγηση των φοιτητών στα μνημεία, την αναζήτηση μορφολογικών χαρακτηριστικών και την πλήρη κατανόηση της δομής και των συνθετικών αρχών. Το πρόγραμμα χρηματοδοτείται από το: Tempus Project, contract #: 530775-TEMPUS-1-2012-1-EG-TEMPUS-JPCR Και οι αρμοδιότητες του Εργαστηρίου Μορφολογίας σύμφωνα με τα συμφωνηθέντα είναι:

Το ερευνητικό πρόγραμμα σε συνεργασία με 11 πανεπιστήμια από την Αίγυπτο, Αγγλία και Ιταλία. 12. Ψηφιακή τεκμηρίωση αρχαίων θεάτρων σε συνεργασία με το Σωματείο «Διάζωμα» (πρόεδρος Σταύρος Μπένος). Στα πλαίσια του ενδιαφέροντός του σωματείου «Διάζωμα» για την ανάδειξη των αρχαίων θεάτρων, το Εργαστήριο Μορφολογίας-Ρυθμολογίας ανέλαβε στα πλαίσια ερευνητικού προγράμματος την τεκμηρίωση της υπάρχουσας κατάστασης και την διερεύνηση της κατασκευαστικής δομής και μορφής των παρακάτω θεάτρων:  Αρχαίο Θέατρο Σαμοθράκης,  Αρχαίο θέατρο Αβδήρων,  Αρχαίο Θέατρο Θάσου  Αρχαίο θέατρο Φιλίππων και  Αρχαίο θέατρο στα Γίτανα Θεσπρωτίας. Ολοκληρώθηκε η τεκμηρίωση τους με ακρίβεια 5,4mm@10m περίπου και δημιουργήθηκαν τα αντίστοιχα ψηφιακά μοντέλα. Από αυτά προέκυψαν οι κατόψεις όψεις και τομές καθώς και ψηφιακά βίντεο που είναι ιδιαίτερα χρήσιμα για την κατανόηση και την διάχυση των πληροφοριών για το κάθε μνημείο. Ενδεικτικά πρβλ. http://youtu.be/ZOKi4QmKlJM